Azərbaycanda qiymətləndirmə sahəsi 1990-cı illərin əvvəllərində, ölkənin müstəqillik qazanmasından sonra formalaşmağa başlamışdır. Bu sahənin inkişafı əsasən bazar iqtisadiyyatına keçid, özəlləşdirmə prosesləri və daşınmaz əmlak bazarının genişlənməsi ilə bağlıdır.
Qiymətləndirmə sahəsinin əsas inkişaf mərhələləri:
Sovet dövrü (1920-1991)
Sovet İttifaqı dönəmində Azərbaycanda qiymətləndirmə sahəsi müstəqil bir peşə kimi mövcud deyildi. Bütün torpaq və əmlak dövlətə məxsus olduğuna görə, qiymətləndirmə daha çox inventarizasiya və planlaşdırma məqsədləri üçün həyata keçirilirdi. Qiymətlər dövlət tərəfindən tənzimlənirdi və bazar iqtisadiyyatı prinsipləri tətbiq olunmurdu.
Müstəqillik dövrünün başlanğıcı (1991-2000)
Azərbaycanın müstəqilliyini elan etməsindən sonra iqtisadi islahatlar həyata keçirildi. Bu dövrdə qiymətləndirmə sahəsi əsasən aşağıdakı səbəblərə görə formalaşmağa başladı:
Özəlləşdirmə prosesi: Dövlət mülkiyyətinin özəl sektora ötürülməsi üçün qiymətləndirmə vacib idi.
Bazar iqtisadiyyatına keçid: Azad bazarın formalaşması ilə qiymətləndirmə müstəqil sahə kimi inkişaf etməyə başladı.
1995-ci ildə Konstitusiyanın qəbul edilməsi: Ölkədə mülkiyyət hüququnun qorunması və bazar münasibətlərinin tənzimlənməsi üçün hüquqi əsas yaradıldı.
1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasında Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidməti yaradıldı. 1998-ci ildə isə Özəlləşdirmə haqqında Qanun qəbul edildi ki, bu da qiymətləndirmənin hüquqi çərçivəsini formalaşdırdı.
1998-ci ildə "Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında" Qanun qəbul edildi. Bu qanun qiymətləndirmə fəaliyyətinin hüquqi əsaslarını müəyyənləşdirdi və peşəkar qiymətləndiricilər üçün yeni imkanlar açdı.
2007-ci ildə Qiymətləndirmə Standartları qəbul edildi.
Azərbaycan "Beynəlxalq Qiymətləndirmə Standartları"nı tətbiq etməyə başladı.
Qiymətləndirmə sahəsində yeni dövrün başlanması
2023-cü ilin dekabr ayında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təsdiqlədiyi 1052-VIQ saylı «Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu, bu sahədəki mövcud boşluqları aradan qaldırmaq məqsədini daşıyır. Yeni qanunla qiymətləndirmə fəaliyyəti tamamilə müasir standartlara uyğunlaşdırılırılıb və bu sahədə peşəkarlıq, şəffaflıq və etibarlılıq əsas prioritetlərdən biridir.
Azərbaycan Qiymətləndiricilər Palatasının (AQP) təsis edilməsi də bu yeniliklərin bir hissəsidir. AQP-nin yaradılması ilə qiymətləndirmə fəaliyyətinin tənzimlənməsi və qiymətləndiricilərin peşəkarlığına yeni tələblər formalaşdırılıb. Son illərdə rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi, qiymətləndirmə proseslərinin daha sürətli və dəqiq aparılmasına imkan yaradır.
Palata, Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestr Xidməti, vergi orqanları və banklarla inteqrasiya olunmuş şəkildə fəaliyyət göstərmək üçün yeni mexanizmlər üzərində işləyir.
Azərbaycan Qiymətləndiricilər Palatasının yaradılması, ölkədə qiymətləndirmə sahəsində şəffaflığı və peşəkarlığı artırmaq üçün atılmış mühüm addımlardan biri olmuşdur. Bu gün AQP ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrində aparılan qiymətləndirmələrin etibarlı və beynəlxalq standartlara uyğun aparılmasını təmin edən əsas qurumdur.
Daim inkişaf edən bu sahə Azərbaycanda investisiya mühitinin güclənməsinə, bazar iştirakçılarının hüquqlarının qorunmasına və iqtisadiyyatın daha şəffaf idarə olunmasına mühüm töhfə verir.